Formula of offering service as an expression of linguistic politeness in Polish epistolography of the 17th and 18th century
Keywords
linguistic politeness
formula
Polish language of the 17th and 18th century
service
How to Cite
Abstract
In the paper, a formal form of proposing services evidenced in Polish epistolography of the 17th and 18th centuries is described. The formal and semantic structure of the formula and its evolution has been presented to show, among other things, that in the 17th century the said formula was an integral whole with the formula of applying oneself to grace, e.g. oddawać (zalecać) usługi łasce (‘apply (propose) service to grace’) whereas in the 18th century it was associated with the category of responsibility, e.g. być w obowiązku usług (‘be obliged to serve’) and it assumed new forms such as czekać na rozkazy or czekać rozkazów (‘await orders’). Moreover, it has been indicated that the service formula was also related to other acts of Middle Polish epistolary etiquette and the nobility politeness model at that time.
References
Cybulski M. 1994a: O staropolskich i średniopolskich zwyczajowych określeniach nadawcy wypowiedzi, [w:] M. Kucała, Z. Krążyńska (red.), Studia historycznojęzykowe, t. 1, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 205–212.
View on Google Scholar
Cybulski M. 1994b: Pan i sługa. Niektóre społeczne uwarunkowania zmian w polskich obyczajach językowych, [w:] E. Wrocławska (red.), Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych. Zbiór studiów, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 31–39.
View on Google Scholar
Cybulski M. 1997: Elementy polskiej etykiety językowej w Trylogii Sienkiewicza, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. 42, s. 43–131.
View on Google Scholar
Cybulski M. 2001: Formy nawiązania i zakończenia kontaktu w dawnej polszczyźnie (w XVI–XVIII wieku), [w:] A. Kowalska, O. Wolińska (red.), Studia historycznojęzykowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice, s. 29–36.
View on Google Scholar
Cybulski M. 2003: Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View on Google Scholar
Cybulski M. 2005: Obyczaje językowe w dobie średniopolskiej, [w:] S. Borawski (red.), Rozprawy o historii języka polskiego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 149–211.
View on Google Scholar
Cybulski M. 2010: Podziały społeczne i terytorialne odzwierciedlone w formułach dawnej etykiety językowej, [w:] M. Kuźmicki, M. Osiewicz (red.), Żywe problemy historii języka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 99–116.
View on Google Scholar
ESXVII: Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, red. W. Gruszczyński (online: http://sxvii.pl), wraz z kartoteką (dostęp: 20 lutego 2018).
View on Google Scholar
Kałkowska A. 1982: Struktura składniowa listu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
View on Google Scholar
Książek E. 2008: Tekst epistolarny w świetle etykiety językowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
View on Google Scholar
Lancholc T. 1998: List, [w:] T. Michałowska (red.), Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 456–461.
View on Google Scholar
Lesz-Duk M. 1988: O przekształcaniu się dopełnień dopełniaczowych i biernikowych w dopełnienia przyimkowe w języku polskim, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 19, s. 25–47.
View on Google Scholar
L: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, wyd. 2, popr. i pomn., t. I–VI, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1854–1860.
View on Google Scholar
Marcjanik M. 2001: Etykieta językowa, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 281–291.
View on Google Scholar
Matuszewska P. 1982: Listowniki polskie. Stan i perspektywy badań, „Pamiętnik Literacki”, z. 3–4, s. 41–53.
View on Google Scholar
Matuszewska P. 1999a: List w XVIII-wiecznych drukach. Zarys typologii, [w:] eadem, Gry z adresatem. Studia o poezji i epistolografii wieku oświecenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 93–104.
View on Google Scholar
Matuszewska P. 1999b: Pod hasłem naturalności. O listowniku Stanisława Szymańskiego, [w:] eadem, Gry z adresatem. Studia o poezji i epistolografii wieku oświecenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 121–157.
View on Google Scholar
Mroczek K. 1978: Tytulatura w korespondencji staropolskiej jako problem stosunku między nadawcą a odbiorcą, „Pamiętnik Literacki” LXIX, z. 2, s. 127–148.
View on Google Scholar
Pawłowska A. 2014: Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View on Google Scholar
Pisarkowa K. 1984: Historia składni języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
View on Google Scholar
Sicińska K. 2013: Polszczyzna południowokresowa XVII i XVIII wieku (na podstawie epistolografii), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View on Google Scholar
Sicińska K. 2017: Formuły subskrypcji w korespondencji z terenu Kresów Południowo-Wschodnich (XVII–XVIII wiek). Cz. 1, [w:] P. Borek, M. Olma (red.), Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. VII: Literatura, historia, język, Collegium Columbinum, Kraków, s. 277–298.
View on Google Scholar
Sicińska K. 2019: Formuła wyrażania szacunku w strukturze osiemnastowiecznego listu polskiego, „LingVaria” XIV, z. 2 (28), s. 107–119.
View on Google Scholar
Sicińska K. 2020: Wierność, powinność, uniżoność i inne kategorie grzeczności językowej w finalnych formułach epistolarnych XVIII wieku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 27, nr 1, s. 163–183.
View on Google Scholar
Skwarczyńska S. 2006: Teoria listu, oprac. E. Feliksiak, M. Leś, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
View on Google Scholar
SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958–1969.
View on Google Scholar
SW: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa 1900–1927.
View on Google Scholar
Wojtak M. 1992: Wybrane elementy staropolskiej etykiety językowej, [w:] J. Anusiewicz, M. Marcjanik (red.), Polska etykieta językowa, „Język a Kultura”, t. 6, s. 33–40.
View on Google Scholar
Wojtak M. 1999: Staropolska etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich (wybrane zagadnienia), [w:] A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 205–216.
View on Google Scholar